Een seksueel overdraagbare aandoening, oftewel soa, is een ziekte of aandoening die via geslachtsgemeenschap kan worden overgedragen. Sommige soa’s kunnen ook zonder seksueel contact worden overgedragen. Een voorbeeld hiervan is aids, dat ook via bloedcontact overgedragen kan worden.
Verschillende veroorzakers soa
Er zijn veel verschillende soa’s en daarmee ook veel verschillende veroorzakers van soa’s. De meeste soa’s worden veroorzaakt door bacteriën of virussen. Het gemak waarmee iemand een soa kan krijgen verschilt per soa. Het virus dat genitale wratten veroorzaakt wordt vrij gemakkelijk overgedragen. Het virus dat aids veroorzaakt wordt juist niet zo gemakkelijk overgedragen.
Overzicht meest voorkomende soa’s
- Chlamydia: met 60.000 jaarlijkse besmettingen de meest voorkomende soa in Nederland. Bacteriële soa die kan leiden tot onvruchtbaarheid bij vrouwen
- Genitale wratten: 15.000 besmettingen per jaar, soa die ontstaat als gevolg van virale infectie
- Genitale herpes: 10.000 besmettingen per jaar, virus dat zorgt voor pijnlijke infectie van de slijmvliezen
- Gonorroe: bacteriële soa die bij mannen zorgt voor een pusafscheiding. In de volksmond is deze soa ook wel bekend onder de naam druiper
- Hepatitis B en C: soa veroorzaakt door virus. Veroorzaakt een leverontsteking en mogelijk leverkanker. De soa kan ook worden overgedragen via bloedcontact en besmette naalden.
- Aids: een virale soa die het immuunsysteem aanvalt en platlegt. Hoewel de ziekte tegenwoordig goed behandeld kan worden, leidt deze op den duur tot de dood
- Syfilis: bacteriële soa die in eerste instantie tot een zweertje op geslachtsdelen leidt, maar op latere leeftijd de hersenen ernstig kan aantasten. Syfilis kan dodelijk zijn bij het ontbreken van behandeling
Soa voorkomen
Door een condoom te dragen wordt het risico op vrijwel iedere soa geminimaliseerd. De meeste soa’s kunnen alleen via direct contact met de penis, vagina of anus worden overgedragen. Door op tijd een condoom om te doen, kan de soa niet worden overgedragen. Het risico is echter nooit volledig weg.
Ook bij anale en orale seks is het aan te raden een condoom of beflapje te gebruiken. Sommige soa’s kunnen namelijk via de mond of op de mond worden overgedragen. Een voorbeeld hiervan is chlamydia. De bacterie die chlamydia veroorzaakt kan zich soms achterin de keel nestelen.
Soa test
In vrijwel ieder ziekenhuis en ook bij de GGD kunnen er soa tests worden uitgevoerd. Bij een soa test wordt er door middel van een uitstrijkje, bloed- en/of urinetest onderzoek gedaan naar de meest voorkomende soa’s. Bij een centrum seksuele gezondheid van de GGD kan een gratis soa test worden afgenomen wanneer u tot één van de risicogroepen behoort. De risicogroepen zijn:
- jongeren tot en met 24 jaar oud
- mannen die seksueel contact hebben met mannen
- mensen met veel wisselende seksuele contacten
- prostituees en klanten van prostituees
- mensen met klachten die lijken te wijzen op een soa
- mensen die door een eerdere partner met een soa zijn gewaarschuwd
- mensen uit gebieden waar veel soa’s voorkomen
- partners van mensen uit de hierboven genoemde groepen
Laat bij twijfel altijd een soa test uitvoeren, omdat de gevolgen ernstig kunnen zijn wanneer een soa niet (tijdig) behandeld wordt.
Soa test – zelftest
Naast de soa test die u kunt laten doen door uw huisarts of door het GGD zijn er ook diverse mogelijkheden om zelf op soa’s te testen. Een soa test voor thuis is bijvoorbeeld te koop bij de drogist of apotheek, maar ook via het internet. Omdat niet alle soa testen die via het internet verkrijgbaar zijn voldoen aan de veiligheids- en kwaliteitseisen raden wij u aan op de volgende aandachtspunten te letten:
- Let op de verpakking
- Controleer op de aanwezigheid van een Nederlandse gebruiksaanwijzing
- Controleer op de aanwezigheid van een CE-markering op zowel de verpakking als de gebruiksaanwijzing
- Controleer op de aanwezigheid van een viercijferige code direct achter de CE-markering
- Controleer de houdbaarheidsdatum
- Controleer op de aanwezigheid van een bereikbaar adres op de gebruiksaanwijzing (geen postbus)